Stel dat je het genoom van de tomaat (
Solanum lycopersicum) in zijn geheel kunt ontrafelen. Je zou vervolgens kunnen speuren naar overeenkomsten tussen de tomaat en andere plantenfamilies. Natuurlijk zul je allereerst de bekende familieleden tegenkomen want de tomaat behoort, zoals bekend, tot het geslacht
Solanum. Dat betekent dat er een aantal directe familieleden kunnen worden aangewezen:
aardappel (
Solanum tuberosum) en de aubergine (
Solanum melongena). Verder zijn er wereldwijd nog wat min of meer onbekende neefjes en nichtjes die ook als voedsel worden gebruikt, maar het meest bekend is het geslacht
Solanum natuurlijk vanwege de giftigheid. De
zwarte nachtschade (
Solanum nigra) komt ook in de Nederlandse natuur voor en is een van de giftigste planten van onze flora.
Als we op de stamboom van de tomaat iets verder terugkijken dan merken we dat het geslacht
Solanum behoort tot de grotere familie van de
Solanaceae. Ook binnen die familie komen we een aantal bekende plantengeslachten tegen, zoals bijvoorbeeld de
chilipepers (
Capsicum), de
tabak (
Nicotinum), de
doornappel (
Atropa) en de
tomatillo (
Physalis). Ruwweg hebben deze geslachten dezelfde kenmerken als die van het geslacht
Solanum: ze zijn giftig, maar leveren toch vaak eetbare bessen of knollen. De grote uitzondering daarop is de chilipeper want die is in zijn geheel eetbaar.
De bekende stambomen van het plantenrijk gaan nog veel verder terug want de familie
Solanaceae behoort op zijn beurt weer tot de orde
Solanales. Het probleem is echter dat deze stamboom in het verleden grotendeels is ingevuld op basis van gemeenschappelijke kenmerken en daardoor zijn er soms wat foutjes ingeslopen.
 |
| [Foto: The tomato Genome Consortium] |
Recent heeft men
[1] echter duidelijk weten te maken dat het meest directe familielid van het geslacht
Solanum het geslacht
Mimulus is. Tot dat geslacht behoort, onder andere, de
gele maskerbloem (
Mimulus guttatus), een ook in Nederland voorkomende exoot. Het genetisch onderzoek heeft uitgewezen dat beide geslachten zo'n 65 miljoen jaar geleden van elkaar zijn afgescheiden. Dat tijdstip komt aardig overeen met de inslag van de meteoriet die een einde maakte aan de heerschappij van de dinosauriërs. Dat die mateoriet ook gevolgen voor de tomaat zelf heeft gehad hebben we
hier al eerder gezien.
Ook laat het onderzoek duidelijk zien dat nog veel verder terug in de tijd ook de geslachten
Lactula (sla),
Helianthus (zonnebloem),
Vitis (druif) en
Arabidopsis (zandraket) tot de verre voorouders van de tomaat moeten worden gerekend.
[1] The Tomato Genome Consortium: The tomato genome sequence provides insights into fleshy fruit evolution in Nature -2012
No comments:
Post a Comment